logo
Image

Uznanie kwalifikacji zawodowych jako szansa na niemieckim rynku pracy

Uznanie kwalifikacji zawodowych jako szansa na niemieckim rynku pracy.

Jeśli mieszkasz w Niemczech i posiadasz kwalifikacje zawodowe oraz masz dodatkowo doświadczenie w wyuczonym zawodzie, to możesz wystąpić o uznanie swoich kwalifikacji we właściwym urzędzie. Warunkiem jest posiadanie dokumentu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe zdobyte w Polsce w szkole zawodowej, technikum, szkole policealnej lub na studiach.

Możliwość uznania kwalifikacji w Niemczech jest efektem Federalnej ustawy o uznaniu kwalifikacji zawodowych zdobytych za granicą (BQFG), obowiązującej od kwietnia 2012 roku, która umożliwia złożenie wniosku o przeprowadzenie odpowiedniej procedury. Ustawa gwarantuje wszystkim wnioskodawcom, niezależnie od kraju pochodzenia, tytułu pobytu oraz obywatelstwa, wszczęcie postępowania w sprawie oceny i uznania kwalifikacji zawodowych zdobytych w innym kraju niż Niemcy.

Procedura uznawania kwalifikacji to nic innego jak porównanie zagranicznych kwalifikacji zawodowych z odpowiednią kwalifikacją niemiecką. W ramach formalnego procesu oceny porównuje się zagraniczny dyplom z niemieckim dyplomem zawodowym na podstawie ustalonych kryteriów, jak treść i okres kształcenia.

W praktyce wygląda to w ten sposób, że porównywane są programy nauczania dla konkretnego zawodu polskiego i niemieckiego, przy czym aktualny niemiecki program nauczania dla danego zawodu jest punktem odniesienia. Jeśli urząd w trakcie porównywania programów stwierdzi istotne różnice w wykształceniu polskim w stosunku do jego niemieckiego odpowiednika, to weźmie pod uwagę również doświadczenie zawodowe. Jeżeli jednak różnice w programach nauczania okażą się znaczące (np. mieliśmy zbyt mało praktyki, co w przypadku polskich programów często ma miejsce), urząd może wydać decyzję o dokształcaniu się celem wyrównania różnic w stosunku do programu niemieckiego.

Wspomniana ustawa o uznaniu kwalifikacji zawodowych zdobytych za granicą (BQFG) nie dotyczy niestety osób przyuczonych do zawodu, tzn. takich, którzy nie posiadają formalnego wykształcenia, potwierdzonego dokumentem o nabytych kwalifikacjach zawodowych.

Konieczność przeprowadzenia procedury uznawania kwalifikacji dotyczy przede wszystkim zawodów regulowanych, których jest w Niemczech prawie sto. Zawody regulowane to takie zawody, których wykonywanie wymaga posiadania specjalnych kwalifikacji, określonych przez przepisy prawa, które regulują dostęp do świadczenia danego zawodu. W Niemczech zawody regulowane to zawody służby zdrowia, nauczycielskie i pedagogiczne oraz inżynier i rzemieślnik na poziomie mistrza. W przypadku zawodów nieregulowanych nie ma obowiązku przeprowadzenia procedury uznania, jednakże zaleca się ją, ponieważ ułatwia to znalezienie pracy i daje większe możliwości na niemieckim rynku pracy. W praktyce oznacza to, że dostaje się szansę na pracę i wynagrodzenie zgodnie ze swoimi kwalifikacjami, a nie poniżej – np. na stanowisku fachowca lub specjalisty, a nie pomocnika.

W przypadku zawodów regulowanych wymagane jest pełne uznanie, aby otrzymać pracę w danym zawodzie, dlatego konieczne jest dokształcanie się (czasami nawet kilkunastomiesięczne), jeśli urząd w trakcie analizy naszego wniosku stwierdzi tzw. istotne różnice programowe. Nie ma takich sytuacji, że pielęgniarka lub fizjoterapeuta otrzymują częściowe uznanie i z takim dokumentem podejmują pracę zawodową. Kwalifikacje muszą być uznane w stu procentach, ponadto należy wykazać się znajomością języka niemieckiego na poziomie B2, poświadczoną certyfikatem językowym, wydanym najlepiej przez Goethe-Institut lub inną placówkę upoważnioną do wystawiania certyfikatów Test-DaF lub Telc.

Dodatkowo do wykonywania niektórych zawodów wymagana jest podstawowa znajomość prawa niemieckiego i tu zalecane są odpowiednie kursy, na które kierują poszczególne urzędy przeprowadzające procedurę uznania.

W przypadku pozostałych zawodów, tzw. nieregulowanych, nie ma obowiązku przeprowadzania procedury uznania, jednakże zaleca się złożenie wniosku, ponieważ idą za tym konkretne korzyści. Warto mieć świadomość tego, że istnieje coś takiego jak uznanie kwalifikacji zawodowych i nawet jeśli ktoś wykonuje zawód nieregulowany, opłaca się przeprowadzenie procedury i otrzymanie dokumentu z urzędu niemieckiego. Uznanie kwalifikacji w zawodach nieregulowanych jest przydatne, ponieważ m.in. umożliwia wykonywanie pracy w wyuczonym zawodzie oraz pomaga potencjalnym pracodawcom zorientować się w zakresie kwalifikacji danego kandydata do pracy.

W Niemczech nie ma jednego centralnego urzędu, który zajmowałby się rozpatrywaniem wniosków o uznanie kwalifikacji. Właściwy organ (urząd lub izba) zależy od zawodu i miejsca zamieszkania lub wykonywania pracy oraz stosuje własny sposób działania w zależności od zawodu i kraju związkowego.

W ramach przeprowadzanej wyłącznie w Niemczech procedury uznawania kwalifikacji i oceny dyplomów odpowiednia instytucja niemiecka dokonuje analizy, czy zagraniczne kwalifikacje, uzyskane przez daną osobę, są równoważne z kwalifikacjami wymaganymi do wykonywania danego zawodu w Niemczech.

Możliwe są trzy efekty procedury:

– pełne uznanie – najlepsza możliwa decyzja dla wnioskodawcy, ponieważ oznacza ona, że posiadane kwalifikacje są prawnie zrównane z kwalifikacjami osób, które dysponują odpowiednim niemieckim dyplomem zawodowym.

– częściowe uznanie – oznacza, że różnice w zagranicznym i niemieckim programie nauczania dla danej kwalifikacji są znaczne i wnioskodawca – jeśli jest zainteresowany – może się w Niemczech doszkolić, aby uzupełnić brakujące wykształcenie, a następnie złożyć ponownie wniosek o pełne uznanie kwalifikacji. W przypadku zawodów nieregulowanych można poprzestać na częściowym uznaniu, jednakże nie jest to pełne uznanie, a to jest celem każdego wnioskodawcy.

– odrzucenie – w praktyce występuje rzadko, ale jednak zdarza się w sytuacji, gdy wnioskodawca nie posiada świadectw i dyplomów potwierdzających zdobycie wyksztalcenia w procesie dydaktycznym, a jego umiejętności oparte są tylko na doświadczeniu zawodowym. Nawet wieloletnia praktyka nie poparta wiedzą teoretyczną i dokumentem posiadanych kwalifikacji zawodowych nie pomoże tutaj wnioskodawcy.

Decyzję o pełnym bądź częściowym uznaniu kwalifikacji podejmuje konkretna instytucja przeprowadzająca procedurę. Decyzja wydana w jednym landzie obowiązuje zasadniczo na terenie całych Niemiec i np. w przypadku przeprowadzki do innego landu i ubiegania się tam o nową pracę w swoim zawodzie, nie ma wymogu przeprowadzania ponownej procedury. Uznanie kwalifikacji nie przedawnia się i nie wymaga również aktualizacji co kilka lat. Jest ważne bezterminowo.

Do wniosku o uznanie kwalifikacji należy załączyć komplet wymaganych dokumentów, do których głównie należą:

– życiorys w języku niemieckim (najlepiej w formie tabelarycznej), zawierający chronologicznie przedstawioną edukację oraz doświadczenie zawodowe,

– świadectwo lub dyplom zdobyty poza Niemcami (najczęściej kopia potwierdzona za zgodnością z oryginałem oraz tłumaczenie tego dokumentu na język niemiecki przez tłumacza przysięgłego),

– suplement do dyplomu lub wykaz przedmiotów z ilością godzin zajęć teoretycznych i praktycznych,

– referencje, świadectwa pracy, zaświadczenia z odbytych praktyk i certyfikaty z kursów, szkoleń etc.,

– kopia dokumentu tożsamości (dowód osobisty lub paszport),

– oświadczenie o ewentualnym wcześniejszym składaniu wniosku w Niemczech o uznanie kwalifikacji,

– odpis aktu małżeństwa – w przypadku zmiany nazwiska.

W przypadku niektórych zawodów regulowanych wymagane jest dodatkowo zaświadczenie potwierdzające prawo do wykonywania danego zawodu w Polsce, zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania zawodu, zaświadczenie o niekaralności oraz certyfikat znajomości języka niemieckiego na poziomie B2.

Dokumenty należy przetłumaczyć na język niemiecki przez tłumacza przysięgłego. Do urzędów nie wysyła się oryginałów dokumentów, lecz kopie uwierzytelnione notarialnie lub przez upoważnione do tego instytucje w Niemczech.

Urząd po otrzymaniu wniosku i pozostałych dokumentów sprawdza je pod kątem kompletności i w ciągu miesiąca kontaktuje się z wnioskodawcą, aby potwierdzić wpłynięcie wszystkich wymaganych dokumentów lub ewentualnie poprosić o dostarczenie brakujących. Po otrzymaniu wszystkich wymaganych dokumentów urząd powinien opracować je w ciągu trzech miesięcy i wydać decyzję na piśmie. Należy podkreślić, że wnioski nie są rozpatrywane według jakichś szablonowych wzorców, lecz zawsze indywidualnie. Oznacza to, że urzędnik analizuje wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe konkretnego wnioskodawcy, pozostając z nim w kontakcie. W praktyce może się zdarzyć taka sytuacja, że zostaną złożone wnioski dwóch osób mających identyczne wykształcenie, jednakże z różnym doświadczeniem zawodowym i efekt procedury dla każdej z tych osób będzie inny.

Poszczególne urzędy ustalają samodzielnie wysokość opłat za przeprowadzenie procedury dla poszczególnych zawodów i większość z nich informuje o kosztach na początku procedury lub podaje widełki, uzależniając to od nakładu pracy przy opracowywaniu konkretnego wniosku. Jeśli ktoś jest zarejestrowany jako bezrobotny w Federalnym Urzędzie Pracy lub w Jobcenter może w tych jednostkach złożyć podanie o przejęcie kosztów procedury lub o współfinansowanie. Jeśli z wymienionych urzędów otrzymamy odpowiedź negatywną, to można starać się o zwrot kosztów procedury w ramach programu Anerkennungszuschuss. Od 1 grudnia 2016 r. istnieje możliwość otrzymania zwrotu poniesionych kosztów związanych z uznaniem kwalifikacji. Zwrot kosztów przysługuje za opłatę procedury, tłumaczenia, uwierzytelnianie dokumentów, różne wymagane zaświadczenia oraz podróże po Niemczech w ramach uznania kwalifikacji. Warunkiem są tutaj min. 3-miesięczne zameldowanie w Niemczech i określone dochody finansowe. Kwota dofinansowania w ramach Anerkennungszuschuss to min. 100, maks. 600 euro.

Dla absolwentów studiów wyższych w zawodach nieregulowanych (ekonomista, socjolog, filolog itp.) istnieje możliwość złożenia wniosku o indywidualną ocenę dyplomu akademickiego, tzw. Zeugnisbewertung w Centralnym Urzędzie ds. Uznawalności Zagranicznego Wykształcenia z siedzibą w Bonn (Zentralstelle für ausländisches Bildungswesen ZAB). Oceny dyplomu nie należy rozumieć jako oceny postępów i dokonań na studiach, lecz raczej jako opis dyplomu, jednakże nazywa się ten dokument oceną dyplomu. Ocena dyplomu nie jest konieczna, aby starać się o pracę w konkretnym zawodzie. Nie jest ona uznaniem kwalifikacji, a jedynie dokumentem, w którym opisany jest posiadany dyplom, a ukończona uczelnia i rodzaj wykształcenia (licencjat/ magister) porównany jest do niemieckiego odpowiednika. Ten dokument ma przede wszystkim na celu ułatwienie wejścia na niemiecki rynek pracy przez to, że potencjalny niemiecki pracodawca po zapoznaniu się z nim wie, jaki rodzaj kompetencji posiada dany kandydat. W przypadku składania wniosku o ocenę dyplomu akademickiego w ZAB nie ma niestety zastosowania program Anerkennungszuschuss.

Wraz z wejściem w życie Federalnej ustawy o uznawaniu kwalifikacji uruchomiono portal internetowy rządu Republiki Federalnej Niemiec www.anerkennung-in-deutschland.de / www.uznanie-kwalifikacji-w-niemczech.pl, który zawiera informacje o uznawaniu zagranicznych dyplomów zawodowych w Niemczech. Główneinformacje na stronie dostępne są m.in. w języku polskim, natomiast bardziej szczegółowe, jak np. tzw. Praktyczna wyszukiwarka zawodów – po niemiecku lub angielsku.

Pod koniec 2015 roku powstał na zlecenie Federalnego Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych (BMBF) projekt ProRecognition, który realizowany jest w ośmiu krajach świata. Działalność projektu polega na bezpłatnym doradztwie w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych w Niemczech. W grupie tych ośmiu krajów jest również Polska, a instytucją realizującą projekt jest Polsko – Niemiecka Izba Przemysłowo – Handlowa w Warszawie (AHK Polska). Usługa doradztwa jest nieodpłatna i skierowana jest do Polaków, którzy noszą się z zamiarem wyjazdu do pracy do Niemiec, jak i do osób już przebywających za Odrą. Czas realizacji projektu przewidziany jest do końca września 2018 roku.

W ramach bezpłatnego doradztwa w ProRecognition polscy interesanci otrzymują informacje, z jakim niemieckim zawodem referencyjnym mogą być porównane ich kwalifikacje, gdzie znajduje się właściwa instytucja do złożenia wniosku, jakie są wymagane dokumenty i opłaty za procedurę. Usługa doradztwa skierowana jest zarówno do osób prywatnych, jak i też do firm zainteresowanych uznaniem kwalifikacji swoich pracowników z Polski.

ProRecognition w jednym zdaniu to indywidualne doradztwo ułatwiające zrozumienie i przejście całej procedury w Niemczech oraz wsparcie interesantów na drodze do uznania kwalifikacji.

Projektowi prowadzonemu przez AHK towarzyszy polsko-niemiecka strona internetowa: www.prorecognition.pl

Autorka :

Magdalena Zaręba

Zabrania się kopiowania i rozpowszechniania zamieszczonych na stronie treści.

Zarejestruj już teraz bezpłatne miejsce na szkoleniu